Autore: Steisi Rama
Koha e leximit: 5 minuta
Në një qytet si Lezha që po ndryshon me ritme të shpejta, pyetjet për cilësinë e kujdesit shëndetësor—një e drejtë themelore për çdo qytetar—po bëhen gjithnjë e më urgjente. Ky hulumtim, i ndërmarrë nga një grup gjimnazistësh lezhjanë, hedh dritë mbi një aspekt kritik: mënyrën sesi përdoren fondet publike në sektorin e shëndetësisë parësore dhe rolin që luan Bashkia e Lezhës në këtë proces.
Një histori që ndezi pyetjet
Gjithçka nisi nga një ngjarje e thjeshtë, por domethënëse: xhaxhi Petriti, banor i një fshati të Lezhës dhe diabetik i rregullt, nuk mundi të gjente ilaçin e tij të përditshëm, “Glucophage 500mg”, në asnjë farmaci të qytetit. Ky episod solli në pah një problem më të thellë: Sa i qëndrueshëm është furnizimi me barna për sëmundjet kronike? Dhe sa i pambrojtur ndjehet qytetari përballë mungesave të tilla?
Të dhënat flasin vetë: një tablo me kontraste
Sipas statistikave të vitit 2024 për Bashkinë e Lezhës:
• Popullsia e mbuluar nga qendrat shëndetësore ka rënë nga 103,955 në 95,110 banorë.
• Vizitat te mjeku i familjes kanë pësuar ulje, si në ambulancën “Besëlidhja” (nga 11,608 në 10,348) dhe “Skënderbeg” (nga 4,143 në 3,676).
• Numri i mjekëve ka rënë nga 37 në 33, ndërsa numri i infermierëve është rritur nga 134 në 143.
• Kujdesi për shëndetin e nënës dhe fëmijës ka përmirësime të dukshme: 603 shtatzëni të ndjekura dhe vetëm një rast vdekshmërie foshnjore.
• 100% e pacientëve diabetikë raportohen të pajisur me medikamente.
• Furnizimi me barna bazë konsiderohet i qëndrueshëm, me një kohë mesatare pritjeje 15-20 minuta në shërbimet ambulatore.
Megjithatë, përtej statistikave, realiteti në terren është më kompleks.
Pabarazitë gjeografike: një sfidë e heshtur
Bashkia Lezhë përfshin 10 njësi administrative, me 64 fshatra dhe 2 qytete. Pjesa më e madhe e popullsisë në zonat e thella rurale është e përbërë nga të moshuar, shpesh të vetmuar, që përballen me mungesë infrastrukture, akses të vështirë në shërbime dhe ndihmë të paktë familjare. Këta qytetarë përballen çdo ditë me pengesa serioze për të marrë kujdesin shëndetësor që u nevojitet.
• Në Shkëmbin e Kuq, banorët udhëtojnë deri në 17 km për të arritur në qendrën më të afërt, në Balldre.
• Në Kashnjet, distanca arrin deri në 23 km për të marrë shërbim në Kallmet.
• Nga 10 njësi administrative, vetëm 9 kanë qendra shëndetësore aktive.
Këto të dhëna nxjerrin në pah nevojën për një riorganizim më të drejtë dhe gjithëpërfshirës të shërbimeve.
Buxheti mungon, sfidat rriten
Një nga gjetjet më të shqetësuese të këtij hulumtimi është mungesa totale e fondeve të planifikuara nga Bashkia për programin “Shërbimet e Kujdesit Parësor” (kodi 07220) për periudhën 2022–2027. Me 0 lekë të dedikuara, lind pyetja: A është shëndetësia një prioritet real?
Megjithatë, ka edhe shenja pozitive. Drejtori i NjVKSh-së në Lezhë, z. Elson Frroku, në një intervistë për redaksinë tonë, pranoi sfidat ekzistuese dhe theksoi përpjekjet për të forcuar bashkëpunimin me Bashkinë. Ai njoftoi rikonstruksionin e dy qendrave shëndetësore rurale gjatë vitit 2025.
Rekomandime për përmirësim
Rekomandimet që burojnë nga ky hulumtim përqendrohen në nevojën për një kujdes shëndetësor parësor më të drejtë, gjithëpërfshirës dhe të përshtatur me realitetin lokal të Lezhës. Riorganizimi gjeografik i rrjetit të qendrave shëndetësore sipas shpërndarjes së popullsisë dhe nevojave konkrete është një hap i parë i domosdoshëm. Po aq i rëndësishëm është sigurimi i transportit për banorët e zonave të izoluara, ose vendosja e shërbimeve shëndetësore të lëvizshme. Mungesa e transparencës në përdorimin e fondeve publike përbën një tjetër shqetësim që kërkon adresim përmes mekanizmave të qarta të raportimit dhe përfshirjes qytetare. Shtimi i numrit të mjekëve dhe forcimi i ekipeve mjekësore në zonat rurale është thelbësor për të mbuluar më mirë nevojat, sidomos për të moshuarit dhe pacientët me sëmundje kronike, të cilëve u nevojiten furnizime të rregullta me barna në banesë dhe vizita të shpeshta shëndetësore. Më tej, kujdesi shëndetësor duhet të shoqërohet me mbështetje emocionale dhe sociale, duke ndërtuar një qasje të integruar që e sheh pacientin jo vetëm si një rast klinik, por si një qenie e plotë, pjesë e një komuniteti që meriton vëmendje dhe dinjitet.
Përfundim: një thirrje për veprim
Lezha, si shumë zona të tjera të Shqipërisë, ka një sistem shëndetësor parësor që funksionon në letër, por që përballet me sfida të mëdha dhe të dukshme në praktikë. Mungesa e mjekëve, distancat e mëdha që ndajnë banorët nga shërbimet shëndetësore, dhe buxhetet e papërcaktuara për përmirësimin e infrastrukturës janë disa nga pengesat që po e bëjnë të vështirë realizimin e një kujdesi të plotë dhe të barabartë për të gjithë qytetarët. Koha për reflektim ka kaluar—është momenti i duhur për të ndërmarrë hapa konkretë që mund të sjellin ndryshim. Ky hulumtim, i mbështetur në një histori personale, të dhëna zyrtare dhe dëshmi nga zëra lokalë, ka si qëllim të nxisë debat dhe, më e rëndësishmja, të frymëzojë veprim. Sepse kujdesi shëndetësor nuk është një luks i mundshëm për disa—është një e drejtë themelore që çdo qytetar ka për të marrë. Pa një angazhim të qëndrueshëm dhe një bashkëpunim të ngushtë mes institucioneve dhe komunitetit, shëndeti i qytetarëve të Lezhës, si dhe i çdo zone tjetër rurale, mund të rrezikohet. Tani është koha të ndërmarrim veprime për të garantuar një të ardhme më të shëndetshme për të gjithë.
