Autorë: Klea Ndreu, Keisi Kola, Gloria Kola
Koha e leximit: 6 minuta
Në zemër të Lezhës, mes dëshirës për zhvillim dhe realitetit të hidhur të emigracionit, historia e Fredit pasqyron ëndrrën dhe zhgënjimin e shumë të rinjve. I kthyer nga emigracioni pas një kërkese të refuzuar për azil, Fredi mbërriti në qytetin e tij me një vizion të qartë: të ngrinte një studio artizanale për punimin e drurit në Shëngjin. Ai ka pasion, ka dije, ka një plan konkret — por i mungon ajo që institucionet lokale duket se nuk e ofrojnë dot: mbështetja.
Kur trokiti në derën e Bashkisë për ndihmë modeste, ndoshta vetëm për blerjen e disa pajisjeve bazë, ai u përball me një realitet të ashpër: mungesë fondesh, mungesë programesh të qarta, dhe mbi të gjitha, mungesë vullneti institucional. Rasti i tij nuk është i veçuar. Është një pasqyrë e qartë e krizës së mundësive që po përjeton rinia lezhjane.
Rinia në ankth: çfarë na tregoi anketa?
Në një anketim të zhvilluar me të rinjtë e Lezhës, ne pamë një tablo shqetësuese. Shumë të rinj nuk kanë njohuri bazike mbi Kodin e Punës, janë të ekspozuar ndaj punës informale dhe nuk kanë akses në këshillim profesional për karrierën. Mungesa e praktikave të organizuara dhe e rrjeteve për lidhje me tregun e punës e bën kalimin nga shkolla në punë një sfidë të madhe.
Po aq problematike është mungesa e strategjive konkrete nga Bashkia për të nxitur sektorë që mund të gjenerojnë vende të reja pune, si turizmi, zejtaria, bujqësia e inovacioni. Lezha ka potencial, por e rinia nuk mund të jetojë me potencial të paaktivizuar.
Fredi nuk është vetëm — ai është simbol
Rasti i Fredit është zëri i atyre që kanë talent, vullnet dhe ide, por jo mundësi. Ndërkohë që Bashkia fokusohet në aktivitete kulturore dhe sportive, pjesa më jetike e zhvillimit ekonomik lokal, si mbështetja për sipërmarrjen e re, mbetet e pazhvilluar. Në projekt-buxhetin e vitit 2025, nuk ka një linjë të dedikuar për grante të vogla për të rinjtë që kthehen nga emigracioni apo duan të nisin një biznes të vogël. Dhe kjo mungesë nuk është thjesht teknike — është politike.
Arsimi profesional: një dritë që nuk ndriçon mjaftueshëm
Drejtori i Shkollës Profesionale “Kolin Gjoka” na konfirmoi bashkëpunimin me Bashkinë, por e pranoi se ai është më shumë simbolik sesa strategjik. Shkolla po përpiqet të japë aftësi, por pa mbështetje financiare, pa skema praktike për tranzicionin drejt tregut të punës, çdo përpjekje mbetet gjysmake.
A po mbështet Bashkia rininë, apo po eksporton shpresë?
Dilema e Fredit — të marrë kredi në një ekonomi të pasigurt apo të largohet sërish — është një pyetje që tingëllon fort për të gjithë ne: A po i inkurajon Bashkia Lezhë të rinjtë që të ndërtojnë të ardhmen këtu, apo po i detyron t’i kthejnë sytë drejt emigracionit si alternativë e vetme?
Nuk mjafton të thuash që rinia është prioritet. Kjo duhet të përkthehet në fonde konkrete, në programe specifike për mbështetje financiare, këshillim për karrierë, mentorim dhe politika lehtësuese për biznesin rinor. Përndryshe, do të vazhdojmë të kemi konferenca për rininë në një qytet ku të rinjtë nuk kanë arsye të qëndrojnë.
Thirrje për veprim, jo për protokoll
Ëndrrat e Fredit janë ëndrrat e mijëra të rinjve të tjerë. Nëse ato vazhdojnë të injorohen, Lezha do të humbasë jo vetëm brezin e saj më energjik, por edhe shpresën për një zhvillim të qëndrueshëm lokal. Bashkia duhet të ndalojë së heshturi dhe të fillojë të dëgjojë.
Koha për deklarata ka kaluar. Tani është koha për veprime. Sepse çdo i ri i humbur është një kapitull i pashkruar në historinë që Lezha nuk po arrin ta ndërtojë.
